Dawno, dawno temu, za górami, za lasami stał domek z ekologicznego, bezglutenowego piernika. Jego dach pokryty był żelkami słodzonymi ksylitolem, a w ogródku stały drzewa z amarantusowych ciastek. Podjazd wysypany cukrem kokosowym ozdabiały malutkie kwiatki z kokosowych kulek mocy. W chatce mieszkała piękna Baba Jaga. Robiła domowe, owocowe lody i zapraszała dzieci na pyszny jagielnik. A dzieci przychodziły i jadły. I były szczęśliwe, a najbardziej szczęśliwi byli ich rodzice. Jednak pewnego dnia piękna Baba Jaga zamieniła się w złą czarownicę i wszystkie dzieci uwięziła, aby… no reszty się chyba domyślacie :D.
Bajka jak bajka :). Wymyślona. Ale z morałem.
Czasami wygląd zewnętrzny, pierwsze wrażenie, uśpi naszą czujność i zapominamy o tym, na czym nam najbardziej zależy.
Czy zdrowe słodycze to też tylko bajka?
Obiecałam Wam po wpisie o alternatywach dla białego cukru również artykuł o tym, czy to naprawdę ma aż takie znaczenie, czym słodzimy. Bo czasem mam wrażenie, że w batalii o to, jaka forma cukru jest najlepsza, najzdrowsza, a jaka najbardziej szkodliwa, zapominamy o tym, co najważniejsze – o nawykach żywieniowych, naszych przyzwyczajeniach, o tym, w jaki sposób traktujemy słodycze i jakie mamy z nimi relacje. A te relacje zazwyczaj nie zmieniają się niezależnie od tego, czy słodycz jest „zdrowy”, czy nie.
Czy istnieją zdrowe słodycze?
Oczywiście, znajdziemy słodkości o większej i mniejszej wartości odżywczej. Daktylowa kulka z orzechami i karobem, poza naturalnymi cukrami, dostarczy nam również magnezu, wapnia, dobrych kwasów tłuszczowych i błonnika. I chwała jej za to! Ale! Czy to oznacza, że taka kulka jest zdrowa i możemy ją jeść w takiej ilości, jakiej tylko chcemy? Niekoniecznie. Pisałam już na ten temat we wpisie o daktylowych batonikach, zajrzyj do niego koniecznie!
Nie jest to proste do wytłumaczenia i zazwyczaj burzy nasz światopogląd dotyczący jedzenia, w którym dominują barwy biała i czarna. Zdrowe jest zdrowe i dlatego należy jeść tego tyle, ile się chce. Niezdrowe jest niezdrowe, a więc unikajmy, jak ognia. Taka dychotomia jest przyjemna, ułatwia życie, daje nam poczucie bezpieczeństwa… ale jednak prowadzi do popełniania błędów. Między innymi przez ten jasny podział na „dobre” i „złe” jedzenie, tak często borykamy się z objadaniem, jedzeniem emocjonalnym i poczuciem winy po zjedzeniu czegoś „niezdrowego”.
Gdy ktoś mówi: „jem za dużo słodyczy!”. Zazwyczaj uzyskuje porady w stylu: „zamień czekoladę na suszone morele”. Jak myślisz, czy to działa? Mam poczucie, że gdyby działało, nie walczylibyśmy już z epidemią otyłości. Dlaczego? Jest kilka powodów!
Cukier to cukier! Co za różnica?
Pierwsza przyczyna leży w naszej fizjologii i odczuwaniu słodkiego smaku. Gdy jemy coś słodkiego dla naszego mózgu jest to zapowiedź prawdziwej uczty. Dlaczego? Ponieważ „żywi się” glukozą i zjada jej zdecydowaną większość, która powstaje w naszym organizmie. Oczywiście, dla mózgu nie ma większego znaczenia, czy ta glukoza powstanie z kaszy, czy z czekoladowego batonika. Ale nasze kubki smakowe, odczuwając coś intensywnie słodkiego, wysyłają do mózgu sygnał: „Stary, leci energia!”. Co więcej, nasz mózg oszacowuje, na podstawie smaku, wyglądu, wcześniejszych doświadczeń, przewidywanej przyjemności płynącej z jedzenia, ile tego pokarmu powinniśmy zjeść, by się najeść. Gdy wiemy, że coś jest kaloryczne i tłuste – przewidujemy, że potrzebujemy zjeść tego mniej, by być najedzonym. Gdy słyszymy, że coś jest „beztłuszczowe”, „zdrowe”, „bezcukrowe” i „bezglutenowe”… w mózgu powstaje informacja mniej więcej w stylu: „Jedz, ile wlezie i tak się nie najesz!” .
Każdy z nas mniej więcej wie, co powinien jeść, by być zdrowym. Ale większość z nas wcale tak nie je! Przyczyn oczywiście jest masa, ale jedną z nich jest to, że mamy głęboko zakorzenione przekonanie, że coś, co jest zdrowe… jest jednocześnie niesmaczne.
Gdy połączymy te fakty, okaże się, że często sięgając po tzw. „zdrowe słodycze” wcale nie wychodzimy lepiej niż jedząc zwykłe. Bo ulegamy iluzji zdrowych słodyczy (określenie własne, nienaukowe ;)). Wyobraź sobie kawałek bezglutenowego ciasta marchewkowego bez cukru. Gdy na nie patrzysz, myślisz: „zdrowe!”, a Twój mózg myśli: „to może jeszcze kawałek?”. I tak się często dzieje! Jemy więcej, bo uważamy, że możemy sobie pozwolić, bo przecież nie ma cukru, a marchewka i orzechy. A gdy spojrzymy na ilość cukru (nawet tego naturalnego – z owoców i warzyw) z dwóch kawałków zdrowego ciasta przerośnie ona ilość cukru z małego kawałka ciasta klasycznego (o tym, czy zwykły cukier naprawdę jest zły, przeczytasz tutaj). Dodatkowo warto pomyśleć o tym, jaki przekaz wysyłamy do dziecka: to normalne jeść 2 kawałki ciasta! O nawykach, jakie w ten sposób budujemy opowiem jeszcze niżej :).
Drugą sprawą związana z fizjologią jest to, jak taką słodycz odbierają nasze dzieci. Dając dziecku zdrowe ciasteczko, mamy poczucie dobrze spełnionego obowiązku. Ale czy nie przeceniamy czasami inteligencji naszych dzieci (ja wiem, że dla mamy każde dziecko jest najmądrzejsze :D)?
Dla Twojego dziecka nie ma kompletnie żadnej różnicy, czy zjada zdrowe ciasto marchewkowe słodzone ksylitolem, czy zwykłe ciasto z białym cukrem.
Ono widzi, że je ciasto. Ono czuje słodki smak. Intensywnie słodki smak (pamiętasz, jak słodkie są daktylowe batoniki?). Ono uczy się jeść słodycze. I jeśli takie zdrowe ciasto pojawia się po prostu raz na jakiś czas, to super. Nic w tym złego. Ale jeśli spróbujesz zastąpić zwykłe słodycze, tymi „zdrowymi” i nawet zwiększysz ich ilość, bo przecież są wartościowe… to niestety wpychasz swoje dziecko do tej uroczej chatki pięknej Baby Jagi z początku tego wpisu.
Mam ochotę na… czyli nasze potrzeby psychiczne
Tu warto zadać sobie pytanie, dlaczego w ogóle jesz słodycze?
„Byłam głodna i miałam ogromną ochotę na kilka ciasteczek czekoladowych, które kupiłam swoim dzieciom. Próbuję schudnąć, więc zamiast tego zjadłam kilka wafli ryżowych. Na początku było mi z tym dobrze, choć nie czułam się usatysfakcjonowana. Zjadłam więc jeszcze jogurt i kilka mini marchewek, a potem jeszcze trochę sera. Zjadłam też kilka łyżek lodów, a potem jeszcze kilka – i ciągle miałam poczucie, że jeszcze czegoś mi trzeba. W końcu poddałam się i zjadłam te ciasteczka. Czułam się tak winna, że opróżniłam prawie pół paczki, zanim dzieci wróciły do domu. Później zrobiło mi się niedobrze. Lepiej było od razu zjeść kilka ciasteczek i mieć z nich prawdziwą przyjemność.”
(Michelle May, Jedz to, co kochasz, kochaj to, co jesz)
Byłaś kiedyś w takiej sytuacji? Dlaczego tak się dzieje?
Głównie dlatego, że słodycze nie dostarczają nam tylko kalorii. Nie jemy ich dlatego, by się najeść (no czasem dlatego :D). Niezwykle często sięgamy po słodycze, bo czujemy taką potrzebę psychiczną. Mamy poczucie, że one nas ukoją, dodadzą siły, zmniejszą napięcie, poprawią nastrój. Często nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy! Myślimy, że jesteśmy uzależnieni od cukru. A cukier to tylko narzędzie do łatania jakieś dziury i dopóki nie dowiesz się, jaka to dziura, to żadne ekologiczne, bezcukrowe i daktylowe batony tu nie pomogą.
Ba! Czasem lepiej zjeść normalny kawałek czekoladowego tortu i czuć, że zjadłam coś smacznego, dobrego, wyjątkowego. Cieszyć się jego smakiem, zamiast próbować zagłuszyć to pragnienie toną wafli ryżowych. Ale ważne jest, by zwiększyć swoją ŚWIADOMOŚĆ W JEDZENIU. Świadomość w wyborze jedzenia, a przede wszystkim świadomość w czasie jedzenia. Jeżeli ten temat Cię interesuje, koniecznie wysłuchaj mojego spotkania z Anią Kuszewską-Sprawką, czyli Uważną Mamą, właśnie o tym, jak jeść bardziej uważnie.
Niestety, zdrowe słodycze mogą znów zaburzyć naszą świadomość. Jemy ich często więcej, nie czujemy nasycenia, jemy jeszcze więcej i z łatwością przekraczamy poczucie głodu i sytości. A potem sięgamy i tak po „coś słodkiego” i zostajemy z przejedzeniem i ogromnym poczuciem winy…
Nawyki! Pomyśl, czego uczysz swoje dziecko?
Dlaczego w ogóle zajmujemy się cukrem w diecie naszych dzieci?
Chcemy, by jadły zdrowo. By podejmowały dobre wybory żywieniowe. By nie dawały się zwieść producentom żywności. Krótko mówiąc, aby jadły lepiej niż my i nie popełniały tylu błędów żywieniowych. Oczywiście, mamy też w głowie to, że cukier szkodzi (to prawda! Ale tylko, gdy jemy go za dużo).
Mam poczucie, że większość naszych problemów ze słodyczami w diecie dzieci bierze się z naszego lęku, że tych słodyczy, cukru jest tak dużo, że nasze dzieci sobie z nim nie poradzą, uzależnią się i będą go jeść, i jeść, i jeść…
Czy wiesz, że ok. 90% naszych działań to nawyki? Czynności wykonywane nieświadomie? Podobnie jest z żywieniem – idealnie byłoby, gdybyśmy wybory żywieniowe podejmowali świadomie, jednak w większości robimy to z automatu. Pamiętaj, że najważniejsze i najtrwalsze nawyki żywieniowe kształtują się w dzieciństwie.
I teraz zastanów się, jaki nawyk żywieniowy kształtujesz u dziecka dając mu na II śniadanie kawałek zdrowego ciasta? Nie raz czy dwa, ale często, kilka razy w tygodniu? A jaki, gdy mówisz: „te lody są zdrowe, możemy ich zjeść tyle, ile tylko chcemy”?
W odniesieniu do słodyczy wartościowymi nawykami byłyby:
- jedzenie słodyczy w zgodzie z sygnałami głodu i sytości
- umiejętność jedzenia słodyczy z umiarem (np. rezygnacji, gdy już nie jesteśmy głodni)
- świadomość, że słodkich rzeczy jemy mniej niż innych (bo przecież są też inne smaki!)
- niełączenie jedzenia słodyczy z emocjami
- umiejętność pieczenia ciast i samodzielnego przygotowania deserów
Mając te nawyki, nasze dzieci będą bezpieczne, bo będą wiedziały, jak radzić sobie ze słodyczami przez całe życie, również wtedy, gdy nie będzie nas obok, by powiedzieć „możesz jeszcze tylko jedno ciasteczko”.
W kontekście nawyków nie ma kompletnie żadnego znaczenia, czy do brzucha Twojego dziecka trafia domowe ciasto z ksylitolem, czy perfidna babeczka z kremem z pobliskiej cukierni. To i to uczy jeść intensywnie słodkie rzeczy. Żelki z soku owocowego uczą jeść żelki, lizak z ksylitolem uczy jeść lizaki itd. Najłatwiej zatem wrzucić wszystkie słodycze do jednego wora i uczyć dziecko jeść je z umiarem :).
Pisałam o tym niedawno na IG, przy okazji naszego czekoladowego budyniu jaglanego :).
„Relacje ze słodyczami to złożona sprawa. Ale dla nas! Rodziców.
Dzieci jeszcze nie wiedzą, że to może być skomplikowane.
Więc może zamiast tworzyć reguły, zasady, skomplikowane algorytmy – uprościmy sprawę? :)”
Zatem, czy lepiej odpuścić walkę o „zdrowe słodycze”?
Czy to naprawdę nie ma znaczenia czy moje dziecko je żelki, czy domowe ciastko z orzechami?
Oczywiście, że ma! I zgodnie z zasadą proporcji (tu poznasz najważniejsze zasady żywieniowe!) dobrze, by tych domowych i „zdrowych” słodyczy było więcej. Ale one nie rozwiązują problemu. Nie sprawiają, że nie musimy w ogóle martwić się o słodycze w diecie naszego dziecka. Zamieniliśmy brzydką czarownicę na piękną Babę Jagę, która daje nam iluzję bezpieczeństwa. Czynnikiem, który może wszystko zmienić jest ŚWIADOMOŚĆ, że zdrowe słodycze, to nadal słodycze. Pamiętajmy o tym, gdy ucieszymy się, że ktoś upiekł zdrowe ciasto i możemy zjeść trzeci kawałek, bo czy na pewno o tym marzymy dla naszych dzieci?
Zdrowe słodycze mogą być wartościowym elementem naszej diety, ale musimy z nich mądrze korzystać :).
Dlatego właśnie powstał kurs o zarządzaniu słodyczami w Twoim domu!
