Wprowadzenie warzyw do diety niemowlaka, to moment, który wzbudza w rodzicach mieszane emocje. Z jednej strony wiemy, że warzywa są ważne, bo stanowią źródło witamin, cennych pierwiastków i antyoksydantów. Z drugiej strony często nie wiemy, jak wprowadzić je do diety, od jakich zacząć, których unikać. Często mamy też obawy, że dziecko w ogóle ich nie polubi. Wielu rodziców szuka konkretnej listy warzyw do wprowadzenia czy informacji o tym, w jakiej kolejności je wprowadzać.
W tym artykule postaram się rozwiać najczęściej pojawiające się wątpliwości.
Przeczytaj, aby dowiedzieć się:
- Lista warzyw w czasie rozszerzania diety – czy istnieje?
- W jakiej kolejności wprowadzać warzywa?
- Jakie warzywa wybierać?
- Jak podawać warzywa niemowlakowi?
- Jak często je proponować?
Wprowadzenie warzyw do diety niemowlaka – od czego zacząć?
Czy rozszerzanie diety trzeba zacząć od warzyw? Niekoniecznie! To, od czego rozpoczniesz rozszerzanie diety, zależy wyłącznie od Ciebie. Owszem, w Polsce zazwyczaj zaczynamy od marchewki czy dyni, ale już w Hiszpanii mogą to być pomarańcze, a w Izraelu daktyle. Wbrew powszechnym przekonaniom to, czy dziecko spróbuje najpierw słodkich smaków, czy wytrawnych, nie ma wpływu na jego późniejsze preferencje.
Na pytanie: „od jakich warzyw zacząć rozszerzanie diety?” odpowiedź jest jedna – nie istnieją zalecenia, które wskazywałyby, jaki konkretnie produkt powinnaś wybrać. Nie ma to niemal żadnego znaczenia, od jakiego warzywa zaczniesz. Kluczową zasadą żywienia dzieci jest różnorodność. Dlatego zamiast martwić się tym, czy jako pierwszy podasz brokuł czy marchewkę, zadbaj, aby różnych warzyw proponować jak najwięcej.
To Ty decydujesz, co podasz dziecku do jedzenia. Sięgaj po warzywa, które Wy jecie, sezonowe, dostępne i jak najbardziej kolorowe.
Szukasz sposobów na zadbanie o różnorodność warzyw w diecie Twojego dziecka? Pobierz darmową listę warzyw do wprowadzenia w czasie rozszerzania diety, na której możesz zaznaczać, ile razy je podawałaś i jak zareagowało na nie dziecko.
Od jakich warzyw zacząć rozszerzanie diety?
Wiemy już, że nie ma konkretnej kolejności, w której trzeba je podawać. Warto jednak kierować się kilkoma wskazówkami, które ułatwią podjęcie decyzji, co proponować maluchowi.
- Sięgaj po warzywa sezonowe i lokalne – korzystaj z tego, że w Polsce przez sporą część roku mamy dostęp do świeżych, lokalny warzyw.
- Zadbaj o jakość – jeśli warzywo źle wygląda, ma obicia, przykry zapach lub widoczną pleśń, to go nie podawaj. Aby przedłużyć trwałość warzyw zadbaj o ich odpowiednie przechowywanie.
- Nie musisz sięgać tylko po produkty eko czy bio – te dostępne w marketach także są bezpieczne i możesz podawać je dziecku. Jeśli jednak chcesz postawić na produkty eko i masz do nich dostęp, to możesz to zrobić.
- Proponuj również strączki – są gęste odżywczo, zawierają sporo białka i witamin (m.in. żelaza). Aby były bardziej lekkostrawne zadbaj o ich odpowiednią obróbkę – namocz je, gotuj dłużej, podawaj w formie past czy kotlecików.
- Nie obawiaj się mrożonych warzyw – mają wartość odżywczą zbliżoną do tych świeżych. Świetnie sprawdzają się zimą, kiedy trudno o świeże warzywa, a dodatkowo ułatwiają gotowanie.
- Uważaj na warzywa z puszek – zwykle zawierają sporo soli, której chcemy unikać w diecie niemowlaka. Jeśli podajesz np. strączki z puszki, to dokładnie je wypłucz przed przygotowaniem, aby pozbyć się soli.
- Unikaj soków warzywnych i owocowych – według aktualnych zaleceń dotyczących rozszerzania diety powinniśmy zrezygnować z włączania do diety niemowlaka soków. Do 12. miesiąca życia dziecko powinno pić tylko wodę i mleko (z piersi lub mieszankę mlekozastępczą).
Więcej o warzywach przeczytasz w artykule „Warzywa i owoce mrożone i z puszki – czy są zdrowe?”.
Lista warzyw w czasie rozszerzania diety
Planowanie z listą gwarantuje sprawniejsze proponowanie kolejnych warzyw i daje mnóstwo spokoju, bo nie musisz zastanawiać się, jakie warzywa już podałaś, a jakich jeszcze nie zna Twoje dziecko.
Taką listę możesz przygotować samodzielnie lub skorzystać z gotowych rozwiązań, np. przygotowanej przeze mnie całkowicie darmowej listy warzyw do wprowadzenia w czasie rozszerzania diety. Możesz pobrać ją TUTAJ.
To narzędzie stanowi część „Planera Smaków”, czyli drukowanego planera rozszerzania diety.
Jak wykorzystać listę warzyw w czasie rozszerzania diety?
-
- Zanotuj kiedy podałaś konkretne warzywo – dzięki temu sprawdzisz, jak często udało się je zaproponować do tej pory i unikniesz monotonii.
- Zapisz formę podania danego warzywa – dzięki temu łatwiej będzie zadbać o różnorodność.
- Podkreśl wszystkie reakcje alergiczne (jeśli wystąpią) – to ułatwi Ci zaobserwowanie, jak dziecko toleruje dany produkt.
- Sprawdzaj co jakiś czas, jakich warzyw jeszcze nie podałaś oraz jak często do nich wracać – to pomoże Ci utrzymać różnorodność w diecie.
Możesz również zanotować reakcję dziecka na podane warzywo. Pamiętaj jednak, że zapewne będzie się ona zmieniać wraz ze zwiększeniem ekspozycji na dany produkt. Dlatego nie zrażaj się, jeśli na początku dziecko będzie niechętnie jeść warzywa – wytrwale proponuj je w różnej formie.
Wprowadzenie warzyw do diety niemowlaka – jak wybrać najlepszą formę?
W zależności od tego, czy rozszerzasz dietę tradycyjnie, czy metodą BLW, forma serwowania warzyw będzie się nieco różnić.
Rozszerzanie diety łyżeczką
W przypadku dzieci karmionych łyżeczką świetnie sprawdzi się:
- purée,
- papki z kawałkami mniej rozgniecionych warzyw,
- sosy,
- gulasze,
- zupy krem.
Na początku wybieraj raczej pojedyncze smaki (np. rozgnieciona marchewka, purée z dyni, zupa krem z brokuła). Później możesz je swobodnie łączyć z innymi warzywami i dodatkami. Pamiętaj też, by tak szybko, jak to będzie możliwe, zacząć również proponować dziecku pierwsze pokarmy do samodzielnego jedzenia. Gotowane warzywa świetnie się do tego nadają!
Rozszerzanie diety metodą BLW
Jeśli dziecko je samodzielnie, możesz podawać warzywa w kawałkach np.:
- surowe,
- gotowane,
- gotowane na parze,
- duszone,
- lekko podsmażone,
- pieczone.
Ważne, aby zadbać o bezpieczeństwo proponowanych kawałków. Upewnij się, że są mniej więcej wielkości Twojego palca, aby dziecku łatwo było je złapać. Przed podaniem sprawdź ich temperaturę oraz wykonaj test ust – spróbuj, czy samymi ustami jesteś w stanie przegryźć pokarm. Unikaj jednak rozgotowywania warzyw, bo dziecku będzie trudniej je chwycić. Stracą też wtedy smak.
Nawet dziecku jedzącemu samodzielnie możesz podawać warzywa w postaci sosów, gulaszów czy zup. Będzie więcej bałaganu, ale to nadal nauka jedzenia (dowiesz się, jak to zrobić, z TEGO artykułu).
Jakie formy obróbki termicznej nie są polecane?
Unikaj długiego grillowania czy smażenia na głębokim tłuszczu, gdyż podczas tych obróbek termicznych powstają szkodliwe związki, np. akrylamid. Taką metodę przygotowania warzyw możesz wprowadzić później i stosować rzadko.
Możesz natomiast krótko podsmażyć lub dusić warzywa na patelni, piec, gotować w wodzie lub na parze.
Jak zwiększyć smakowitość warzyw?
Dla wielu dzieci polubienie warzyw jest trudne.
- Dzieci potrzebują nieco czasu, by przyzwyczaić się do bardziej wytrawnego, lekko gorzkiego smaku warzyw (szczególnie tych zielonych). Aby do tego doszło muszą systematycznie otrzymywać warzywa do spróbowania.
- To produkty bardzo różnorodne, a przez to nieprzewidywalne. Mają różne konsystencje, wygląd i smak, co sprawia, że dziecku trudno je przyporządkować do jednej kategorii i uznać za „bezpieczne”.
- Proces polubienia warzyw może utrudniać też sposób ich przygotowania i ciągłe proponowanie tych samych warzyw. To, że Twoje dziecko polubiło brokuła gotowanego na parze, nie oznacza, że tylko w tej formie masz go ciągle podawać. Z czasem dziecko zaczyna nudzić się monotonnymi smakami. Warzywa warto też przyprawiać czy podawać z aromatycznym sosem.
- Zapominamy też, że wiele dań warzywnych dla niemowląt ma bardzo niską gęstość energetyczną, co także może sprawiać, że dziecko będzie wolało mleko.
Aby zwiększyć smakowitość dań z warzywami postaw na:
- Przyprawy i zioła – możesz dodawać je już od początku rozszerzania diety. Wypróbuj np. słodką paprykę, gałkę muszkatołową, cynamon, pieprz ziołowy, bazylię, oregano, rozmaryn, zioła prowansalskie. Wiele dzieci lubi też intensywniejsze smaki np. czosnek, imbir czy mieszankę curry. Sprawdź, czy Twoje też 😉
- Unikaj gotowych mieszanek przypraw – często ukrywa się w nich sól i glutaminian sodu, a także cukier, a tych składników chcemy unikać w potrawach dla niemowlaków.
- Zadbaj o wartość odżywczą – aby ją zwiększyć proponuj warzywa z dodatkiem oleju, oliwy z oliwek, masła, a później także kaszy, mięsa lub nabiału.
- Obserwuj, jak reaguje dziecko – jeśli zdecydujesz się korzystać z listy warzyw do wprowadzenia, to możesz notować także przyprawy i zioła, które użyłaś oraz reakcje dziecka.
Wprowadzenie warzyw do diety niemowlaka – częstotliwość
Według najnowszych zaleceń żywieniowych warzywa i owoce powinny stanowić podstawę diety. Zwykle mówi się o tym, by w diecie gościło 5 porcji warzyw i owoców w ciągu dnia. Dlatego proponuj je dziecku, ale nie oczekuj, że ich spróbuje czy się nimi naje.
Celem rozszerzania diety jest poznanie jedzenia przez dziecko, a nie to, aby zjadało konkretne ilości określonych produktów. Nie istnieją wytyczne, ile dokładnie gramów warzyw powinno jeść dziecko.
Zamiast skupiania się na ilościach zjadanych przez dziecko, skieruj uwagę na liczbę propozycji. Proponuj warzywa codziennie, najlepiej do każdego posiłku. Świetnie pomaga w tym lista warzyw do wprowadzenia w czasie rozszerzania diety, na której możesz zaznaczać, ile razy udało Ci się podać dane warzywo. A dzieci mogą potrzebować nawet kilkunastu czy kilkudziesięciu prób, by zaakceptować nowy smak.
Czy warzyw może być zbyt dużo?
Z żadnym produktem w diecie nie chcemy przesadzać – nawet zdrowym. Zasada różnorodności podpowiada nam, że podajemy różne produkty, nie tylko warzywa i owoce, ale także kasze, ryże, makarony, pieczywo, mięso, ryby, nabiał, tłuszcze.
Dzięki temu zmniejszamy ryzyko nie tylko monotonii w diecie, ale także wystąpienia niedoborów. Im więcej smaków dziecko pozna w trakcie rozszerzania diety, tym większa jego otwartość na smaki i szansa na łagodniejsze przejście przez okres neofobii.
Wprowadzenie warzyw do diety – podsumowanie
Warzywa są wartościową grupą produktów. Według zaleceń powinny stanowić, razem z owocami, podstawę codziennych posiłków. Chcemy proponować je dziecku od początku rozszerzania diety, każdego dnia i do jak największej liczby posiłków.
Nie istnieją konkretne zalecenia dotyczące kolejności wprowadzania warzyw czy ich ilości, którą powinno zjadać dziecko. Postawmy na różnorodność i nie zrażajmy się, jeśli początkowo dziecko niechętnie zjada warzywa. Aby je polubić potrzebuje czasu.
Jeśli chcesz zaplanować, od jakich warzyw zaczniesz rozszerzanie diety, możesz przygotować listę warzyw, na której zaznaczysz próby podania konkretnego produktu. Możesz też skorzystać z gotowej listy, którą dla Ciebie przygotowałam!
Źródła:
https://ptghizd.pl/cm/uploads/2021/04/smp_01_2021_zasady_zywienia_zdrowych_niemowlat.pdf
https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/nasiona-roslin-straczkowych-w-diecie-dzieci/
https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/zywienie-zdrowych-niemowlat-zaktualizowane-wytyczne/
https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/warzywa-i-owoce-kolorowy-parasol-ochronny-dla-twojego-dziecka/
