Wielu rodziców ma obawy, jak w czasie rozszerzania diety podawać dziecku ryby. Nie wiedzą, jak mieliby je przygotować i które gatunki będą bezpieczne dla malucha. Tymczasem ryby mogą i powinny gościć w diecie niemowlaka. Warto jednak pamiętać, by wybierać odpowiednie i właściwie je przygotowywać.
Z tego artykułu dowiesz się:
- Dlaczego warto podawać rybę niemowlakowi?
- Jakie gatunki ryby są najlepszym wyborem?
- Które ryby wybierać?
- W jaki sposób bezpiecznie podawać rybę podczas rozszerzania diety?
- Jak często proponować posiłki z rybą?
Czy można podawać rybę niemowlakowi?
Ryby są doskonałym źródłem białka, a także zdrowych kwasów tłuszczowych, niezbędnych do prawidłowego rozwoju organizmu dziecka. Warto przemóc lęk przed ich podawaniem w czasie rozszerzania diety.
Korzyści z włączenia ryb do menu malucha:
- ze względu na wysoki poziom kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3, zwłaszcza DHA, ryby wpływają na prawidłowy rozwój układu nerwowego oraz mowy czy wzroku,
- kwasy DHA mogą również wpływać na zmniejszenie występowania infekcji górnych dróg oddechowych, a także alergii,
- kwasy tłuszczowe obecne w rybach odpowiadają za rozwój funkcji poznawczych dziecka, czyli pozwalają na szybsze uczenie się i zapamiętywanie,
- dostarczają również żelaza, które jest istotne dla dzieci w czasie rozszerzania diety.
Przeczytaj artykuł: Żelazo w diecie dziecka
Gatunki ryb różnią się zawartością składników odżywczych, dlatego tak ważne jest zadbanie o różnorodność proponowanych pokarmów.
Jakie ryby są bezpieczne?
Ryby wzbudzają obawy ze względu na możliwość kumulowania w mięsie metali ciężkich. Faktycznie, niektóre gatunki mogą je w sobie zawierać. Są to jednak głównie ryby drapieżne i duże, które żyją długo. Te uważane za najbardziej niebezpieczne pod tym względem są egzotyczne i raczej trudno dostępne w Polsce.
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego opracował listę, na której umieścił ryby, z których powinno się zrezygnować. Należą do nich:
- makrela królewska,
- marlin,
- rekin,
- tuńczyk wielkooki,
- węgorz amerykański,
- płytecznik,
Najlepszy wybór stanowią np.:
- dorsz,
- flądra,
- makrela atlantycka,
- mintaj,
- sola,
- łosoś,
- morszczuk,
- ostrygi,
- krab,
- krewetki,
- śledź,
- pstrąg.
Pewne gatunki są też dobrym wyborem, jednak bezpieczeństwo ich spożycia jest nieco niższe, dlatego lepiej podawać je maksymalnie raz w tygodniu. Bezpieczne ryby podczas rozszerzania diety to również:
- tuńczyk biały,
- tuńczyk żółtopłetwy,
- karp,
- halibut,
- makrela hiszpańska.
Jakie ryby wybierać?
W większości popularnych sklepów zaopatrzysz się w ryby dobrej jakości. Zwróć uwagę czy zawierają certyfikaty – stosowną informację znajdziesz na opakowaniu.
Do najpopularniejszych oznaczeń należą:
- Unijny certyfikat ekologiczny “Euroliść” ,
- Certyfikat ASC (zrównoważonej hodowli),
- Certyfikat MSC (zrównoważonego rybołówstwa).
Kupując ryby w sklepie zwróć również uwagę na ich świeżość. Nie kupuj sztuk o intensywnym zapachu, z mętnymi lub zapadniętymi oczami czy szarymi skrzelami, bo najprawdopodobniej nie są już świeże.
Bez obaw możesz sięgać też po ryby mrożone. To bezpieczne rozwiązanie, często w korzystniejszej cenie niż świeże ryby. Bezpieczne są również ryby w puszkach (nie proponuj ich jednak zbyt często, ze względu na wysoką zawartość soli) i wędzone (dla dzieci po 1. roku życia).
Jak często podawać rybę?
Warto proponować rybę 2-3 razy w tygodniu – nie tylko dziecku, ale wszystkim członkom rodziny. Podawaj różnorodne gatunki ryby, zarówno tłuste, jak i chude, przygotowane w różnej formie. Zwróć jednak uwagę na to, jak często proponujesz ryby wędzone czy w puszkach (np. tuńczyka). Wiele osób rezygnuje z podawania ich dziecku, ze względu na wysoką zawartość soli czy przekonanie o ich niskiej wartości. Mogą one pojawić się w diecie dziecka, ale najlepiej nie częściej niż 2-3 razy w miesiącu.
Możesz proponować także owoce morza, które są bezpieczne i dodatkowo wzbogacają różnorodność diety. Nie ma przeciwskazań, by podawać je od początku rozszerzania diety. Choć zalicza się je do tzw. silnych alergenów, nie musimy zwlekać z ich podawaniem a jedynie zachować ostrożność podczas pierwszej próby.
Zalecana jednorazowa porcja ryby dla dzieci w wieku 1-3 lata to około 30 g, dla niemowlaka będzie to więc 10-15 g. Tak! Ta porcja jest tak niewielka 🙂 Nie musisz jednak dokładnie jej odmierzać. Po prostu proponuj ryby wystarczająco często, a resztę pozostaw dziecku.
Gdy maluch nie chce jeść ryby…
Nie musisz się tym za bardzo przejmować. Twoją odpowiedzialnością jako rodzica, jest umożliwianie dziecku zapoznania się z różnymi rodzajami pokarmu, poprzez jego proponowanie. To dziecko decyduje, które ze składników wybierze i zje. Warto zaufać maluchowi, bo doskonale zna swój organizm.
Jeśli obawiasz się niedoborów, zwłaszcza kwasów DHA, to pamiętaj, że w czasie rozszerzania diety, to mleko pokrywa zapotrzebowanie na ten składnik. Jeśli karmisz piersią, włącz do swojego menu ryby i owoce morza i sięgaj po nie regularnie (2 razy w tygodniu). Dietę uzupełnij w suplementację kwasów DHA w dawce ok. 200 mg. Jeżeli nie jesz ryb, to suplementuj 400-600 mg kwasu DHA. Dostępne są również wegetariańskie i wegańskie suplementy.
W sytuacji, gdy karmisz mlekiem modyfikowanym, upewnij się, że mieszanka, którą podajesz zawiera dodatek tych kwasów tłuszczowych. Przyjęte w 2020 roku przepisy nakazują, aby wszystkie mieszanki mlekozastępcze sprzedawane na terenie Unii Europejskiej zawierały DHA w ilości 20–50 mg omega-3 DHA na 100 ml mleka. Z tego też powodu niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym nie mają potrzeby otrzymywania dodatkowej suplementacji DHA.
Pamiętaj! Ryby podczas rozszerzania diety są jedynie dodatkowym źródłem kwasów DHA. Absolutnie nie zmuszaj dziecka do ich jedzenia. Spokojnie proponuj i oswajaj.
Przeczytaj artykuł: Trudności w czasie rozszerzania diety – niemowlę niejadek
Po 1. roku życia, jeśli Twoje dziecko nadal ma trudność z pokochaniem ryby, możesz rozważyć wprowadzenie suplementacji kwasów DHA. Warto jednak nadal proponować rybę maluchowi, bo nigdy nie wiemy, gdy miłość do niej się pojawi.
W jakiej formie proponować ryby?
Ryby możesz zaproponować dziecku na wiele sposobów: pieczone, gotowane, duszone, smażone na niewielkiej ilości tłuszczu. W trakcie rozszerzania diety nie podawaj surowych ryb, ponieważ mogą wywołać zatrucie pokarmowe, które dla wrażliwego i nie w pełni ukształtowanego układu pokarmowego dziecka może być niebezpieczne.
Aby zadbać o bezpieczeństwo proponowanego posiłku upewnij się, że w rybie nie ma ości.
Pozbądź się ich przed gotowaniem czy pieczeniem albo po obróbce termicznej. Możesz także podać zblendowaną rybę w postaci pasty czy klopsików.
Jeśli Twoje dziecko je już pokarm w kawałkach (lub stosujesz metodę BLW)
Masz mnóstwo sposobów na podanie ryby do samodzielnego jedzenia! Możesz np.:
- podać kawałki ryby gotowanej na parze lub pieczonej,
- przygotować kotleciki lub klopsiki rybne,
- posmarować chleb pastą rybną,
- podać placuszki z dodatkiem ryby,
- przygotować makaron z rybą,
- zaproponuj zupę rybną (jeśli dziecko radzi sobie z łyżką).
Jeśli proponujesz pokarm na łyżeczce
W takiej sytuacji możesz podać rybę np.:
- w formie zupki,
- zblendowaną jako mus czy sos.
Niezależnie od wybranej metody rozszerzania diety pamiętaj o różnorodności: sięgaj po różne gatunki ryb i przygotowuj je na wiele sposobów. Dzięki temu zapewnisz swojemu dziecku dostęp do różnych składników odżywczych i witamin. Maluch nauczy się też, że jedzenie się zmienia i nie ma w tym nic niebezpiecznego, co może zmniejszyć jego lęk przed próbowaniem w przyszłości.
Podsumowanie
Ryby podczas rozszerzania diety to często trudny do wprowadzenia produkt, ale zdecydowanie warto podjąć się tego wyzwania! To ważny diety małego dziecka. Możemy, a nawet powinniśmy, proponować je niemal od samego początku. Stanowią świetne źródło białka i dobrych kwasów tłuszczowych, szczególnie DHA, wspierających prawidłowy rozwój układu nerwowego.
Rybę dla dziecka możesz przygotować podobnie, jak dla dorosłych. Unikaj jedynie soli i zadbaj, aby forma podania posiłku była bezpieczna i przystosowana do możliwości dziecka.
Nie obawiaj się ryb – gatunki, których lepiej unikać, to zwykle ryby egzotyczne i trudno dostępne w Polsce.
Źródła:
1. Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
2. https://www.fda.gov/food/consumers/advice-about-eating-fish
3. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol Pol. 2014, 85, 395-399
4. Berthold Koletzko et al., on behalf of the European Academy of Paediatrics and the Child Health Foundation, Should formula for infants provide arachidonic acid along with DHA? A position paper of the European Academy of Paediatrics and the Child Health Foundation, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 111, Issue 1, January 2020, Pages 10–16, https://doi.org/10.1093/ajcn/nqz252
